ارزشیابی توصیفی(سوالات فصل پنجم علوم چهارم)

الف) سوالات صحیح و غلط

جمله ی صحیح یا غلط را با علامت ( × ) مشخص کنید .

1-در یک ماده ی مخلوط رنگ و بو و مزه ی مواد تغییر می کند .

                      ص                           غ

-2 در آب دریا ، آب ماده ی حل شونده و نمک حلال است .

                    ص                             غ

3-شن در آب یک محلول است .

                    ص                             غ

4-همه ی مخلوط ها ، محلول هستند .

                  ص                               غ

-5 در محلول ها ماده ی حل شونده ، خود به خود از حلال جدا نمی شود .

                  ص                               غ

-6 اگر آب دریا از صافی رد شود می توان آب آشامیدنی به دست آورد .

                  ص                               غ

-7 محلول آب و نمک ، یک محلول مایع در مایع است .

                   ص                              غ

 -8نوشابه ی گاز دار یک محلول گاز در مایع است .

                  ص                                    غ

ب) سوالات جا خالی

-1نوشابه ی گاز دار یک محلول گاز در .............. است .

2-هوا مخلوطی از چند گاز است که مهم ترین آن ها گاز ................. است .

3-در محلول شکر در آب به ............... ماده ی حل شونده می گویند .

4-محلول سرکه در آب یک محلول مایع در .................. است .

5-در آب شور دریا به نمک ماده ی .......... می گویند .

 -6در محلول ، ماده ی حل کننده را............. می گویند .

7-در شربت آبلیمو آب ........... است .

8-هوا یه ماده ی  ........ است .

ج)سوالات جور کردنی 

جوابهای درست را با کشیدن خط به سوال مربوطه وصل کنید.

       الکل در آب                                     جامد در مایع

      نمک در آب                                      گاز در مایع

      اکسیژن در آب                                  مایع در مایع

     نوشابه ی گاز دار                           گاز در مایع  

                                                    جامد در جامد 

 د)سوالات چند گزینه ای

1-کدام یک از مخلوط های زیر محلول است ؟

       الف ) آب و شن                      ب ) آب و براده ی آهن

      ج ) آب و نمک                      د ) نشاسته و آب

2-کدام یک از مخلوط های زیر مایع در مایع نیست ؟

    الف ) سرکه در آب                ب ) خاک در آب

     ج ) الکل در آب                   د ) روغن در آب

3-اگر در یک لیوان آب ، یک حبه قند بیندازیم و هم بزنیم در این محلول ، به آب چه می گویند ؟

   الف ) محلول                          ب ) حلال

     ج ) مخلوط                         د ) حل شونده

-4 بهترین راهی که می توانیم بفهمیم یک مخلوط ، محلول است یا نه چیست ؟

   الف ) جوشانیدن                     ب ) از صافی رد کردن

     ج ) بی حرکت در جایی قرار دادن          د ) به هم زدن

-5 آب شور دریا ، چه نوع محلولی است ؟

   الف ) جامد در مایع                  ب ) جامد در جامد

     ج ) مایع در مایع                   د ) گاز در مایع

6-اگر در یک لیوان آب یک حبه قند بیندازیم و هم بزنیم ، در این حالت به قند چه می گویند ؟

  الف ) محلول                           ب ) حل شون

   ج ) مخلوط                           د ) حلال

7-در محلول آب و قند ، هر کدام از مواد آب و قند چه هستند ؟

 الف )   حل شونده – حل کننده            ب ) حل کننده – حلال

   ج )  حلال – حل شونده                 د ) حل شونده – حل شونده

8-کدام مورد مخلوط است ؟

الف ) نمک در آب                   ب ) الکل در آب

  ج ) نشاسته در آب             د ) سرکه در آب

ه) سوالات کوته پاسخ

1-مهم ترین گاز در هوا را نام ببرید .

2-هوامخلوط است یامحلول؟

3-آیا همه ی مخلوط ها ، محلول هستند؟

4-آیا نوشابه ی گاز دار یک مخلوط است ؟

ر)سوالات تشریحی

1-محلول را تعریف کنید دو نمونه مثال بزنید.

2-برای تهیه ی آب آشامیدنی از آب شور چه راهی را پیشنهاد می دهید .

3-تفاوت مخلوط با محلول را بنویسید

4-مخلوط را تعریف کنید و دو مثال بزنید .

مراحل تدوین طرح درس

1- مشخصات کلی:

ابتدا باید نام درس، موضوع درس، مدت جلسه شماره طرح درس، نام مدرسه، تعداد دانش آموزان، کلاس و دوره تحصیلی، نام معلم و تاریخ را در بالای صفحه کاربرگ طرح درس نوشته شود.

2- مشخص کردن اهداف کلی، جزیی و رفتاری:

یک معلم آگاه هدفهای کلی و رفتاری موضوعی که قصد تدریس آنرا دارد مشخص می نماید.

1-2. هدفهای کلی:

 یک هدف کلی، یک عبارت واحد است که وضعیت فراگیر را پس از دریافت یک عمل آموزشی توصیف می کند . به عبارت دیگر هدفهای کلی آموزشی حاوی نتایجی هستند که معلم انتظار دارد، در اثر آموزشی که به دانش آموزان می دهد و فعالتیهایی از آنها برای یادگیری به عمل می آورند عاید آنان گردد. این قبیل اهداف مهم هستند و در معرض تعبیرهای گوناگون قرار می گیرند.

2-2. هدفهای جزیی:

هدفهای کلی قابلیتهایی هستند که قرار است فراگیران پس از گذراندن مجموعه ای از تجارب یادگیری کسب کنندو چون این هدفها با واژه های کلی بیان می شوند معمولاً توضیح بیشتر ضروری است. این توضیح از طریق ارایه مجموعه ای از هدفهای جزیی انجام می پذیرد.

3-2. هدفهای رفتاری:

 پس از مشخص نمودن اهداف کلی و تجزیه آن به اهداف جزیی، اهداف رفتاری مطرح می گردد. هدفهای رفتاری عبارتند از اعمال، رفتارها ، حرکات وآثاری که قابل مشاهده کردن ، شنیدن ، لمس کردن و قابل سنجش باشند. این قبیل اهداف مشخص می سازند که دانش آموزان به هدفهای کلی رسیده اند. برای طرح هدفهای رفتاری رعایت چهار ویژگی و مخاطب، فعل رفتاری، شرایط و معیار و درجه، ضروری می باشد.

3- وسایل آموزشی:

انتخاب رسانه های مناسب منجر به آموزش مؤثرتر خواهد شد. از یک رسانه آموزشی نمی توان در همه موقعیتهای آموزشی استفاده کرد. هر موقعیت آموزشی رسانه خاص خود را طلب می کند. بدون توجه به قابلیتهای رسانه های آموزشی در موقعیتهای مختلف، نمی توان از آنها استفاده مناسبی به عمل آورد.

برای شناسایی یک رسانه ی مناسب ، ابتدا باید به چند پرسش پاسخ داد. این پرسشها عبارتند از:

هدف از ایجاد ارتباط چیست؟ چه کسی می خواهد ارتباط برقرار کند و چه ویژگیهایی دارد؟ مخاطب ارتباط کیست؟ چه میزان پذیرش دارد؟ ویژگیهای او چیست؟ شرایط زمانی و مکانی برقراری ارتباط چیست؟ و برای انجام این کار چه امکاناتی وجود دارد؟

به طور کلی عوامل مؤثر در انتخاب رسانه ها عبارتند از:

 1- نوع هدفهای آموزشی 2- ویژگیهای مخاطبان 3- روشهای فنون آموزشی 4- قابلیت رسانه برای انتقال پیام مورد نظر 5- جذابیت رسانه 6- کیفیت فنی هنری 7- عملی بودن و سهولت کاربرد 8- اقتصادی بودن.

4- روشهای تدریس: 

با پیشرفت علوم و فنون و پیچیده شدن جوامع بشری ، نیازهای فردی اجتماعی نیز پیچیده تر می شود و برای ارضای نیازهای پیچیده احتیاج به علوم و فنون پیچیده تر می باشد.

کسب علوم و فنون در سایه به کارگیری روشهای مفید و مؤثر ، جدیدو کارآمد در آموزش امکان پذیر است. به همین دلیل به منظور نیل به اهداف آموزشی تعیین شده بهره گیری از روشهای تدریس و الگوهای تدریس متناسب با هدفهای درس و نوع مطالب و بحث، نوع کلاس، تعداد دانش آموزان و غیره روشها و الگوهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد.

5- قبل از شروع درس:

هر معلمی قبل از شروع درس باید از حضور دانش آموزان آگاهی حاصل کند، همچنین مطمئن شود که آنان از سلامت روحی و جسمی برای شروع درس آمادگی دارند، زیرا دانش آموزان باید در آغاز درس احساس آرامش نمایند و مشتاقانه منتظر یاد گرفتن درس جدید باشند، پیش از شروع درس جدید چنانچه از قبل تکلیفی برای دانش آموزان تعیین شده است مورد بازدید و بررسی قرار گیرد و برنامه های دیگر با صلاحدید معلم انجام می گیرد. ولی باید توجه داشت که کارهای قبل از شروع درس نباید زیاد طول بکشد زیرا طولانی شدن این مرحله از شور و شوق اولیه فراگیران می کاهد.

6- ارزشیابی تشخیصی:

پیش از آغاز درس جدید معلم باید رفتار ورودی دانش آموزان را مشخص سازد  دکترسیف معتقد است که : "رفتار ورودی بر آمادگی فرد برای یادگیری رفتاری تازه دلالت دارد. به سخن دیگر آنچه کسی قبلاً یادگیرفته است یا آنچه برای شروع به یادگیری مطلبی تازه می بایست یادگرفته باشد رفتار ورودی او نامیده می شود".

معلم قبل از شروع درس جدید باید اطمینان حاصل کند که دانش آموزان مطالب درس قبل ، به خصوص مطالبی که دانستن آنها برای درس جدید پیش نیاز محسوب می شود را می دانند. به همین دلیل به هر طریق که لازم می داند از پیش دانسته های دانش آموزان ارزشیابی به عمل می آورد. نوع ارزشیابی بستگی به نوع درس و هدفهای درسی می تواند از سئوال شفاهی تا آزمون کتبی متغیر باشد توجه به میزان اطلاعات قبلی دانش آموزان، از این بابت که سطح درس دادن براساس آن تنظیم شود، ضروری می باشد.

 7-آماده سازی:

آماده سازی فعالیتی است که معلم از طریق آن سعی می کند ارتباط معنی دار بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیازهای شاگردان با هدفهای آموزشی کلاس برقرار کند. معلم پیش از آنکه مطلب اصلی را به دانش آموزان ارایه دهد باید ذهن و حواس آنها را برای آموختن درس جدید جلب نماید. به طور کلی هدف از آماده سازی عبارت است از تمرکز بخشی حواس فراگیران، معرفی ضمنی غیرمستقیم موضوع درس به ایجاد علاقه و انگیزه و کنجکاوی در دانش آموزان برای یادگیری مطلب جدید.

معلمان مسئولان پدیدآوری موقعیتهایی هستند که در کارآموزان و دانش آموزان ایجاد انگیزه کنندو آنان باید موضوعات درس و سایر مواد آموزشی را به گونه ای آراسته و ترتیب دهند که نیازهای فراگیرندگان برآورده شود.

8- ارائه ی  درس:

این قسمت اساس طرح درس را تشکیل می دهد و باید به کاملترین وجه تنظیم گردد. درس جدید باید بر پایه دانسته ها و تجارب قبلی دانش آموزان طراحی و ارایه گردد، بطوریکه ارتباط منطقی درس جدید با مرحله آماده سازی حفظ گردد. مطالب ارایه شده باید دارای پیوستگی و نظم منطقی باشد معلم باید فعالیتهایی را که به روشها و فنون تدریس مربوط می شود در ارایه درس به اختصار مشخص نمایدو تنها نام بردن از عنوان کلی روشها و الگوهای تدریس کافی نیست بلکه لازم است نوع فعالیتهایی را که معلم می خواهد در جریان ارایه انجام دهد در این قسمت قید نماید.

9- فعالیتهای تکمیلی:

انتخاب روش برای انجام فعالیتهای تکمیلی به موضوع و هدف درس بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر درسی که ارایه می شود به جمع بندی نیاز دارد معلم باید نوع آن را انتخاب کند، آیا جمع بندی را به طور شفاهی انجام می دهد و یا به صورتهای دیگر و غیره.

چنانچه برای تکمیل درس تمرین لازم باشد باید نوع تمرین و چگونگی انجام آن در طرح درس مشخص گردد. مثلاً اگر قرار است دانش آموزان تمرینهای کتاب را انجام دهند، باید تمرینهای مورد نظر با ذکر صفحه در طرح درس قید گردد.

10- ارزشیابی تکوینی:

ارزشیابی تکوینی به معنای ارزشیابی در همه مراحل تهیه برنامه است. در سراسر فرایند تدوین برنامه باید انجام ارزیابی پرداخت و در هیچ شرایطی نباید ارزیابی را وانهاد.

پس از پایان یافتن تدریس ، معلم از نتیجه ی کار خود و میزان آموخته های دانش آموزان ارزشیابی به عمل می آورد. ارزشیابی تکوینی می تواند جزء فعالیتهای تکمیلی نیز به حساب آید مانند بازدید دفترهای تمرین به منظور رفع اشکالهای موجود ، جمع آوری پاسخ های دانش آموزان در مورد سئوال مطرح شده در کلاس ، ثبت اشتباهات دانش آموزان در دفتر جبرانی و دقت در رفتارهایی که نشانه علاقه مندی و یا عدم علاقه دانش آموزان نسبت به درس نیز می تواند در ارزشیابی تکوینی قرار گیرد.

طرح درس

طرح درس چارچوبی است برای بازنمائی مقصد و مسیر درس، از طریق عرضه نقش مفهومی درس و در راستای تعامل مدرس با دانشجو یان و نیز کسب تجربه و تامل درباره آموخته ها، جهت دستیابی به عملکرد مطلوب یادگیری .

در طرح درس علاوه بر ذکر هدف ها، فعالیت های یاددهی -یادگیری و منابع درسی ، شیوه های ارزیابی آموخته ها بازنمائی می شود . اشکال و قالب های گوناگونی برای تدوین طرح درس وجود دارد ، اما اغلب آنها در بر دارنده عناصر مشترکی میباشند.

از محاسن طرح درس می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- طرح درس به معلم کمک می کند تا پیش بینی های لازم را برای تهیه وسایل آموزشی و رسانه ها به عمل آورد.
2- داشتن طرح درس موجب می شود که معلم به تنظیم اوقات کلاس بپردازد و از ایجاد بی نظمی در کلاس جلوگیری کند.
3- طرح درس موجب می شود که معلم فعالیتهای ضروری آموزشی را به ترتیب و یکی پس از دیگری در مراحل و زمانهای مشخص و به شیوه های منطقی پیش ببرد و نتایج حاصل آن را برای تدریس در مراحل بعدی آموزش مورد استفاده قرار دهد.

روش تدریس

از مراحل مهم طراحی آموزشی، انتخاب روش تدریس است. معلم بعد از انتخاب محتوی و قبل از تعیین وسیله، باید خط مشی و روش مناسب تدریس خود را انتخاب کند. به مجموعه تدابیر منظمی که برای رسیدن به هدف، با توجه به شرایط و امکانات اتخاذ می شود "روش تدریس" گویند. 

انواع روش های تدریس
روش نمایشی ( نمایش علمی )
 این روش بر مشاهده و دیدن استوار است. افراد مهارتهای خاصی را از طریق دیدن فرا می_ گیرند. بعنوان مثال معلم در کلاس درس تصمیم دارد کار کردن با یک وسیله را به دانش آموزان یاد دهد که از طریق این روش می تواند عمل کند. مهمترین حسن این روش، به کارگیری اشیای حقیقی و واقعی در آموزش است و بیشتر برای درسهایی که جنبه عملی و فنی دارند کاربرد دارد.

 روش آزمایشی (آزمایشگاهی)
 اساس این روش بر اصول یادگیری اکتشافی استوار است. در این روش، موقعیت و شرایطی فراهم می شود تا شاگردان خود از طریق آزمایش به پژوهش بپردازند و جواب مسأله را کشف کنند. این روش، فعالیتی است که در جریان آن، شاگردان عملاً با به کاربردن وسایل و تجهیزات و مواد خاص درباره مفهومی خاص تجربه کسب می کنند. برای موضوعات علوم تجربی روش بسیار مناسبی است ولی در روانشناسی و سایر علوم انسانی نیز از آن استفاده می شود.
این روش می تواند کیفیت یادگیری را افزایش دهد. برای ارضای حس کنجکاوی و تقویت نیروی اکتشاف و اختراع و پرورش تفکر انتقادی فراگیران بسیار مفید است و اعتماد به نفس و رضایت خاطر را در دانش آموزان ایجاد می کند.